Stress is niet altijd ‘in je hoofd’ – je lichaam maakt geen onderscheid

In mijn praktijk hoor ik het regelmatig:
“Nee hoor, ik heb geen stress.”

Geen werkdruk, geen ruzie thuis, geen geldzorgen. Alles lijkt op papier goed te gaan. En tóch: vermoeidheid. Pijnklachten. Darmproblemen. Gewicht dat maar niet wil zakken. Hormonen uit balans.
 
Wat veel mensen vergeten, is dit:
Het lichaam maakt geen onderscheid tussen mentale stress en fysieke disbalans.

En dat inzicht maakt álles anders.
 
Wat is stress eigenlijk?

Stress wordt vaak gezien als een mentale ervaring: drukte op je werk, relatieproblemen, deadlines. Maar stress is meer dan alleen psychologische druk. Ook fysieke factoren kunnen stress voor het lichaam veroorzaken – zonder dat je het mentaal als stress ervaart. Hier kan je mijn eigen voorbeeld van een aantal jaren terug lezen.
 
Denk aan:

• Te weinig eten of altijd ‘op je voeding letten’
• Elke dag intensief sporten zonder voldoende rust
• Een hoge, oppervlakkige ademhaling (borstademhaling)
• Chronische buikklachten, obstipatie, altijd veel wc-papier nodige en de wc-borstel of juist frequente, onregelmatige stoelgang
• Huidklachten zoals, psoriasis en eczeem
• Allergieën en overgevoeligheden
• Slecht slapen, door bikkelen ondanks vermoeidheid

Deze lichamelijke signalen zijn óók stress. Ze vragen energie, zetten je zenuwstelsel ‘aan’ en activeren stressresponsen in je lijf – ook al denk jij dat alles onder controle is.
 
De fysiologie: waarom je lichaam geen onderscheid maakt

Vanuit evolutionair oogpunt werkt het stresssysteem simpel. Of jij nu:

• Een deadline hebt,
• Je calorie-inname beperkt,
• Een bacteriële disbalans in je darm hebt,
• Óf je zorgen maakt over je gewicht...

...je lichaam reageert op al deze signalen met dezelfde hormonale en fysiologische respons:

• Verhoogde cortisolproductie → dit stresshormoon beïnvloedt o.a. je vetopslag, bloedsuiker, immuunsysteem en darmbarrière
• Verstoorde spijsvertering → minder doorbloeding in je verteringsorganen, tragere opname, of juist versnelde stoelgang (onverteerde resten in je ontlasting)
• Hormonale disbalans → minder aanmaak van geslachtshormonen, schildklierfunctie onder druk
• Veranderde lichaamssamenstelling → verlies van spiermassa, toename van vetopslag (vooral buikvet)

Kortom: zelfs zonder mentale stress kun je een gestrest lichaam hebben.
 
Voorbeelden uit de praktijk: sporten, eten, buikklachten

Een veelvoorkomend voorbeeld:

Een klant sport vijf keer per week intensief (HIIT, spinning, kracht). Ze eet bewust, slaat geen maaltijden over, en is “goed bezig.”
Maar... ze is constant moe. Haar buik voelt opgeblazen. En ondanks alle moeite blijft haar gewicht hangen, neemt haar spiermassa af en stijgt het vetpercentage.

Wat blijkt? Haar lichaam staat al maanden in overlevingsstand. Geen rust, geen herstel. En dus geen resultaat.
 
Of de vrouwelijke klant die “heel gezond eet”, maar altijd haast heeft, snel ademt, nooit écht ontspant en elke ochtend buikpijn heeft. Ze denkt: “Dat is gewoon mijn gevoelige buik.”
Maar haar darmen schreeuwen om rust. En rust is óók voeding.
 
Een ander teken: stoelgang die altijd afwijkend is. Vettig, vloeibaar, plakkerig, veel wc-papier nodig, altijd de borstel gebruiken. Geen gezellige onderwerpen, wel belangrijke signalen. Dít is je lijf dat zegt: “Help. Ik verwerk het niet.”
 
Overtuigingen saboteren je herstel

Op de Spoedeisende Hulp zag ik het verschil tussen kinderen en volwassenen als het gaat om herstel:

Kinderen die ziek zijn of pijn hebben zeggen: “Ik wil rusten” en willen het pijnlijke lichaamsdeel niet gebruiken.
Volwassenen? Die vragen met een gebroken arm: “Mag ik nog autorijden?”
 
We zijn zo gewend om te dóen, dat we vergeten te voelen. Overtuigingen als “Ik moet sporten”, “sporten is gezond”, “als ik niet sport voel ik mij niet gezond”, “Ik moet gezond eten”, “Ik moet doorzetten”, “stilzitten is voor luie mensen” zorgen ervoor dat we voorbijgaan aan wat het lichaam werkelijk nodig heeft.

Vooral het woord “moeten” hoor ik veel. 20 keer binnen vijf minuten komt geregeld voor.
 
Wat kun je hiermee?

1. Herken lichamelijke stressoren
   Ook zonder mentale onrust kun je stressvol leven.
2. Geef je lichaam rust
   Dat is niet lui – dat is herstel.
3. Check je gewoontes
   Eet je genoeg? Adem je rustig? Rust je echt uit?
4. Luister naar je signalen
   Buikklachten, vermoeidheid, hormonale klachten – het zijn geen ‘normale ongemakken’. Het zijn signalen.
5. Gebruik een ander woord
   Vermijdt het woord moeten. Adem even rustig door en gebruik een ander woord. Je zult op een gegeven moment merken dat dit een hele ander lading /gevoel geeft.

Tot slot: balans begint met erkenning

Wil je echt werken aan je gezondheid, dan begint het met het besef:
Je lichaam maakt geen onderscheid.
Jij misschien wel. Maar je lijf? Die reageert gewoon.
 
Dus de volgende keer dat je denkt “ik heb geen stress”, kijk dan ook eens naar je lichaam. Misschien vertelt het je wel een ander verhaal.

Wil je weten hoe jij jouw disbalansen op hormonaal, darm en stressgebied kunt verbeteren? Plan hier je gratis gesprek.

 
Wil je meer weten over stress? Lees dan onderstaande blogs eens.

• Cortisol en behoefte aan suiker
• Eten zonder honger
• Stress, wat is dat nu?
• Niet altijd blij en energiek
• Gelukshormoon en lekkere trek
• Stress en buikvet
• Menselijke reactiepatronen op stress

05-07-2025